TAŞLAMA

 

TARİHÇESİ

İnsanlar çok önceleri yaşamlarını sürdürmek amacıyla doğada buluna taşlardan yararlanmıştır. Doğadaki taşların setliğine göre sınıflandırmışlar ve taşlardan yaptıkları kesici aletlerle yabani hayvanları avlamışlar, kendilerini başkalarına karşı savunmuşlardır. Çok sert olan taşları kullanarak yumuşak taşları kesip oymuşlar ve pek çok tarihi eseri meydana getirmişlerdir.

   Daha sonları insanlar doğadaki aşındırıcı özelliğe sahip olan taşları bulmuşlar ve bunları bileme ve parlatma işlemlerinde kullanmışlardır.  Örneğin; İlk defa Ege denizinde Naxos  adasında buluna aşındırıcı taş ile Truvalı  Achilles'in kılıcı bilenmiş ve parlatılmıştır.

Ancak 1860'lardan sonra bugün zımpara taşı diye adlandırdığımız taşları oluşturan aşındırıcı taneler ve tozlar üretilmiş ve bu aşındırıcı taneler kille karıştırıldıktan sonra sıkıştırılarak o günün şartlarına uygun aşındırıcı taşları yapmışlardır. İlk aşındırıcı taşlar torna tezgahlarında sert çelik parçaların parlatılmasında ve ölçüsüne getirilmesinde kullanılmıştır. Ayrıca aşındırıcı taneler ve tozlar disk keçelerle birlikte kullanılarak kesici aletler bilenmiştir.

Daha sonraları aşındırıcı taşları kullanarak döküm ve sıcak dövme ile elde edilen parçaların üzerlerindeki pürüzler ve çapaklar temizlenmeye başlanmıştır. Başlangıçta pek ciddiye alınmayan bu konu günümüzde çok geliştirilmiş ve endüstrinin vazgeçilmez bir unsuru olmuştur. Zımpara taşları    ( aşındırıcı taşlar), bugün yüzeylerin temizlenmesinden tutunuzda yüzey kalitesi ve ölçü tamlığı istenen parçaların üretilmesine kadar çeşitli kullanma amaçları için değişik ölçü, biçin ve özelliklerde yapılarak piyasaya çıkartılmaktadır.Ayrıca zımpara taşlarını bağlayarak kullanmak için amaca uygun makineler ve avadanlıklar yapılmaktadır [1].

Zımpara taşları kullanarak metal ve metal olmayan malzemelerin yüzeylerinden istenen miktar ve hassasiyete talaş kaldırılabilmektedir.

Taşlamanın amacı ve tanımı: Bir makineyi meydana getiren parçaların ayrı ayrı görevleri vardır bunlardan bağzıları kaba ölçü tamlıklarında ve kaba yüzey kalitelerinde yapılırlar. Bazıların da hassas veya çok hassas ölçü tamlıklarında ve yüzey kalitelerinde yapılması zorunluluğu vardır. Çünkü bu tür parçalar ya birbiri üzerinde sürtünülerek çalışırlar veya birbirine sıkı geçirilerek montaj edilirler. Bu yüzden bu parçaların yüzey kaliteleri ve ölçü toleransları hassastır. Bunun için hassa ölçü tamlığında ve yüzey kalitesinde yapılması gereken makine parçaları torna, freze ve vargel gibi iş makinelerinde yapıldıktan sonra ayrıca taşlama makinelerinde taşlanırlar özellikle sertleştirilmiş makine parçaları taşlanmadan kullanılamaz işte bu nedenlerden dolayı, hassas ölçü tamlığı ve hassas yüzey kalitesi amacıyla makine parçalarının taşlanması gerekir.

Diğer taraftan makine parçalarının döküm yüzeyler, kaynak yerleri çapakları da yine zımpara taşları ile temizlenir. Çok sert parçalar veya testerelerle kesilmesi mümkün olmaya parçalar yine zımpara taşlarıyla kolayca kesilebilirler. Kesici takımları bilenmesi, profil yüzeylerin, vidaların ve dişlerin çok hassas yapılması da taşlama suretiyle yapılır. Şekil 1'de taşlamanın kullanma alanları örneklerle gösterilerek açıklanmıştır.

Sekil 1: Taşlama Çeşitleri: a,b. Perdahlama; c. Taşla kesme; d. Takım bileme; e. Düzlem taşlama; f. Silindirik taşlama; g. Vida taşlama; h. Takım bileme ı.Profil taşlama. j. Dişli taşlama

Taşlama işleminde sırf  taşlama yapmak için yapılmış makineler ( taşlama makineleri) ve kesici olarak zımpara taşları kullanılır. Burada yapılan işleme taşlama , kullanılan makineye taşlama makinesi ve kesici alete de taş denir. Şekil 'de taşlama işleminin teorisi resimle tanıtılmaktadır. Diğer talaşlı üretim şekillerinde olduğu gibi, taşlama işleminde de taş dönerek kesme yapar ve iş taşın altından veya önünden gidiş geliş hareketi ( silindirik taşlamada aynı zamanda dönme hareketi) yapar [2].

Kullanıldığı yerler:

Zımpara taşları, çeşitli imalat işlerinde çok kullanılmaktadır. Taşlama işleri, en basitten en incesine kadar. Çok değişik durumlar göstermektedir. Zımpara taşlarının kullanılması ile büyük bir kazanç ve çabukluk sağlanır. Bu nedenle her türlü işlerde zımpara taşları kullanılır. İmal edilecek işlere göre ve çeşitli biçim ve özellikte zımpara taşı yapılmıştır. Bazı hallerde zımpara taşına işin biçimine göre elmas ile şekil verilir.

Genellikle makina parçalarının hassas olarak işlenmesinde, kaynak yerlerinin düzeltilmesinde döküm parçaların temizlenmesinde, setleştirilmiş parçalarla sert madenlerin işlenmesinde, çeşitli işlerin kesilmesinde ve yüksek verimli kesici aletlerin bilenmesinde zımpara taşları  kullanılmaktadır.

Sınıflandırılması: Zımpara taşları doğal ve yapay olmak üzere ikiye ayrılır.

Doğal ( tabii ) zımpara taşlar:

Doğal korund: İçerisinde zımparadan çok alüminyum oksit bulunan iyi bir aşındırıcıdır. Yapay zımpara taşları yapılması, bunların kullanma alanında çekilmesinde sebep olmuştur.Çünkü yapay zımpara taşlarının bileşimi daha homogen ve temiz olarak hazırlanmaktadır.

Kuvars: Doğada çok bulunan sert ve gevrek bir maddedir. Bunda açkı aracı olarak temizleme dolaplarında ve zımpara kağıdı yapımında yararlanılır.

Kösele taşı: Kuvars kristallerinin kil ile birleştirilmesinden meydana gelmiş olan doğal bir aşındırma aracıdır. Ağaç işleri atelyelerinde kullanılan çeşitli aletlerin bilenmesi için bunda faydalanılır.

Elmas: Kristallenmiş karbondan meydana gelen elmas, en sert doğal aşındırma maddesidir. Elmas taşlama maddeleri endüstrisinde lepleme, açıklama ve düzeltme işlemlerinde önemli bir yer tutar. Sert maden uçlu kesici aletlerin bilenmesinde de elmas kullanılır.

Yapay ( sun'i ) zımpara taşları:

Korund : Kristal halindeki alüminyum oksittir. Korund, elektrikli ocaklarda sentetik olarak yapılmış olmalıdır. Korund maddesi sertliği az, sünme özelliği yüksek ve özlü olmalıdır. Teknik olarak elde edilen korundların üç çeşidi vardır.

-Normal korund ( yaklaşık olarak %95'i Alüminyum oksit )

-Asil korond  ( yaklaşık olarak %99'u AL2 O3)

- Yarı asil korund ( normal asil korund karışımı )

Elektrokorund: Kilden yapılır birleşiminde %60 - 90 alüminyum oksit, kuvars ve demir bulunur. Alüminyum oksit miktarına göre: kaba, orta ve ince olmak üzere üçe ayrılır. İnce olanlar, yüksek tamlık ve verimle işlenmesi istenen makine parçalarını elde etmek için hassas taşlama tezgahları kullanılır.

 Karborundum (Silisyum karpit ):  Silisyum ile karbonun karışımından meydana gelir. Kristalleri gri veya koyu renkte olmaları tercih edilir. Elektrokorunt ve karborundum dayanımı bakımında farklı özelliktedir. Karborundum daha sert olduğu halde, elektrokorund kadar dayanıklı değildir. Her ikisi de elektrik fırınında elde edilir [3].